بهترین زمان‌های مطالعه برای یادگیری بهتر
بسیاری از افراد ساعت‌ها مطالعه می‌کنند اما نتیجه‌ای که انتظار دارند را نمی‌گیرند. دلیل اصلی این موضوع معمولاً به *انتخاب زمان مناسب برای مطالعه* برمی‌گردد. مغز انسان در طول شبانه‌روز همیشه در یک سطح انرژی قرار ندارد؛ بلکه در برخی ساعات، توانایی یادگیری و تمرکز بیشتر است و در برخی ساعات دیگر، ذهن دچار خستگی یا افت انرژی می‌شود. بنابراین اگر می‌خواهیم مطالعه‌ی ما اثربخش باشد، باید بدانیم چه زمانی برای یادگیری مناسب‌تر است.
- صبح زود؛ زمانی طلایی برای یادگیری1
یکی از بهترین زمان‌های مطالعه، ساعات اولیه صبح یعنی بین ۵ تا ۹ صبح است. در این زمان بدن بعد از خواب شبانه، سرشار از انرژی تازه است و ذهن در بالاترین سطح تمرکز قرار دارد. نور طبیعی صبح نیز باعث ترشح هورمون‌هایی می‌شود که هوشیاری و انگیزه را افزایش می‌دهند. به همین دلیل بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان موفق، دروس مفهومی و سنگین مانند ریاضی، فیزیک یا فلسفه را در صبح زود مطالعه می‌کنند.
- پیش از ظهر؛ تمرکز پایدار برای مطالعه‌ی عمیق
پس از ساعات ابتدایی صبح، بازه‌ی ۹ تا ۱۲ ظهر نیز یکی از بهترین زمان‌ها برای مطالعه است. در این ساعات، سطح انرژی بدن همچنان بالاست و مغز توانایی پردازش مطالب جدید را دارد. این زمان برای مطالعه‌ی دروس حفظی یا مرور یادداشت‌ها بسیار مناسب است، زیرا ذهن هنوز خسته نشده و سرعت خواندن و درک مطلب بالاتر است.
- بعدازظهر؛ مرور و تمرین
بسیاری از افراد بعد از ناهار احساس خواب‌آلودگی دارند و تمرکز کمتری را تجربه می‌کنند. با این حال، از حدود ساعت ۱۴ تا ۱۷ سطح انرژی دوباره افزایش پیدا می‌کند. در این زمان بهتر است به جای یادگیری مطالب کاملاً جدید، به مرور آنچه در صبح خوانده‌ایم بپردازیم یا تمرین‌ها و تست‌های مرتبط را حل کنیم. این کار باعث می‌شود مطالب بهتر در ذهن تثبیت شوند.
- عصر و اوایل شب؛ مرور و تست‌زنی
بین ساعات ۱۸ تا ۲۱، ذهن آرام‌تر است و تمرکز روی مرور و تست‌زنی بیشتر می‌شود. بسیاری از دانشجوها یا افرادی که شاغل هستند، این ساعات را بهترین فرصت برای مطالعه می‌دانند. مرور مطالب خوانده‌شده در طول روز در این زمان بسیار مؤثر است، زیرا ذهن آماده‌ی سازماندهی و ذخیره‌ی اطلاعات در حافظه‌ی بلندمدت است.
- شب قبل از خواب؛ مرور سبک برای ماندگاری بیشتر
آخرین زمان پیشنهادی برای مطالعه، قبل از خواب شبانه یعنی حدود ساعت ۲۱ تا ۲۳ است. در این زمان نباید مطالب جدید و سنگین مطالعه شود، چون می‌تواند باعث بی‌خوابی یا اضطراب شود. بهترین کار این است که مطالبی را که در طول روز خوانده‌ایم، به صورت کوتاه و خلاصه مرور کنیم. تحقیقات نشان داده است که مرور قبل از خواب کمک می‌کند مطالب در حافظه‌ی بلندمدت ماندگار شوند، زیرا مغز در هنگام خواب، اطلاعات تازه را سازماندهی و تثبیت می‌کند.
نکات تکمیلی برای انتخاب بهترین زمان مطالعه
* بهترین زمان برای هر فرد متفاوت است؛ بعضی افراد صبح‌گرا هستند و بعضی شب‌گرا. مهم این است که بازه‌ای را انتخاب کنید که بیشترین انرژی و تمرکز را دارید.
* مطالعه‌ی طولانی و بدون استراحت باعث خستگی ذهن می‌شود. بهتر است هر ۴۵ تا ۶۰ دقیقه، ۱۰ دقیقه استراحت کوتاه داشته باشید.
* خواب کافی اهمیت زیادی دارد. حتی اگر در بهترین زمان مطالعه کنید، بدون خواب شبانه‌ی کافی، یادگیری شما بازدهی لازم را نخواهد داشت.
* تغذیه‌ی سبک و مصرف آب کافی در حین مطالعه به افزایش تمرکز کمک می‌کند. پرخوری یا کم‌آبی، یادگیری را دشوار می‌سازد.
* محیط مناسب مطالعه نیز اهمیت زیادی دارد. نور کافی، سکوت نسبی و دوری از موبایل و شبکه‌های اجتماعی، شرایط را برای یادگیری بهتر فراهم می‌کند.
انتخاب بهترین زمان مطالعه یک موضوع کاملاً شخصی است. بنابراین بهتر است هر فرد با توجه به ریتم زندگی و انرژی بدن خود، بهترین بازه را پیدا کند و آن را به یک عادت روزانه تبدیل نماید.
