درباره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران چه می دانید؟

مردم نمی‌دانند چطور ممکن است کل زندگی انسان فقط با یک کتاب تغییر کند!

مالکوم ایکس

در گذشته و قبل از اختراع کاغذ بدین شکل، حتی از عاج و چوب قطعه ای لوح مانند تهیه می کردند و با نگاشتن بر روی آنها آنچه قرار بود دیگران بدانند را منتشر می کردند. البته تاریخ دانان اولین کتاب های بشر را همان لوح ها و کتیبه ها می دانند که قدمت آنها به حدود پنج هزار سال پیش برمی گردد. لوح های گلی که توسط تمدن های بزرگ حوزه بین النهرین با استفاده از خاک رس تهیه می شد و قبل از خشک شدن آن با استفاده از ابزار های نوک تیز بر روی آن ها نوشته می شد. اگر کتیبه ها را به عنوان نسل اولیه کتاب قبول داشته باشیم، نصب آنها در معرض دید عموم که اغلب در تمدن های بزرگ برای اعلام امور داد و ستت و یا قوانین حکومتی صورت می گرفت را می توان نخستین نمایشگاه کتاب قلمدا کرد. بعد ها گیاهی به نام پاپیروس برای نگارش در مصر مورد استفاده قرار گرفت که بیشتر به کاغذ های امروزی شباهت داشت. کاغذ پاپیروس یک تومار چند متری به عرض سی سانتی متر بود که انعطاف پذیر بود و می توانست پیچیده شود، البته استفاده از چرم و پوست حیواناتی مانند آهو و پارچه نیز برای ساخت تومار استفاده می شد.

در ایران کتاب و کتاب خوانی و تاریخچه نمایشگاه کتاب ایران و جهان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، تولید اولین نمونه های کاغذ های امروزی در ایران حائز اهمیت است البته در سال های اخیر آمار های جهانی سهم پایین تری از سرانه مطالعه را برای ایران نشان می دهد اما هچنان نمایشگاه های متعدد در ایران از رونق بالایی برخوردارند. برگزاری نمایشگاه های کتاب محلی در تمام شهرها رواج دارد.

 نمایشگاه بین المللی کتاب ایران از سال 1366 فعالیت خود را در محل نمایشگاه بین المللی تهران آغاز کرد پس تاریخچه نمایشگاه کتاب ایران و جهان  طولانی میباشد و از سال 1386 در مصلای امام خمینی (ره) تهران و از سال 1395 محل آن به مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب در تهران انتقال یافت. حضور ناشران از کشو های مختلف علاوه بر آشنایی با فرهنگ و سنن آنها موقعیت خوبی برای نشر آثار فرهیخته ما در جهان را فراهم می آورد.

• با شروع فصل بهار در روزهای زیبای اردیبهشت هر ساله نمایشگاه بین المللی کتاب در مصلای امام خمینی تهران با حضور ناشران و نویسندگان بسیاری در حوزه ها و رشته های مختلف برگزار می گردد ، تاریخچه برگزاری اولین نمایشگاه بر می گردد به سال ۱۳۶۶ که نخستین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در جمهوری اسلامی ایران با حضور حضرت آیت الله خامنه ای رئیس جمهور وقت ایران از 14 تا 22 آبان 1366 در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران (در انتهای بزرگراه چمران) برگزار شد.
• این نمایشگاه یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای فرهنگی در ایران است.

در آن زمان این بزرگترین رویداد بین المللی فرهنگی ایران محسوب می شد ، زیرا عرضه  34 هزار عنوان کتاب آن هم در شرایط جنگ تحمیلی عراق علیه ایران ، نشان دهنده توجه به فرهنگ کتاب خوانی حتی در شرایط جنگی در ایران بود . 

عنوان این نمایشگاه «فرهنگ و تمدن اسلامی» نام گرفت. چرا که بیش از دو هزار عنوان کتاب مرجع درباره فرهنگ و تمدن اسلامی در این نمایشگاه عرضه شد.

در سال 1367 به دلیل مشکلاتی نمایشگاه کتاب برگزار نشد، اما به طور پیوسته از سال 1368 تاکنون هر سال در اردیبهشت هر سال نمایشگاه کتاب با حضور ناشران بسیاری برگزار می گردد.

نمایشگاهی که پاییز سال 66 آغاز شد پس از وقفه‌ای دوساله به بهار منتقل شد و هجدهم اردیبهشت ماه(سال1368)، محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران باز هم بوی کتاب گرفت. در دومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که با حضور رئیس جمهور وقت حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افتتاح شد تعداد ناشران داخلی افزایش یافت و نمایشگاه با 250 ناشر داخلی با 10 هزار عنوان کتاب و 330 ناشر خارجی با 28 هزار عنوان کتاب از 29 کشور جهان برگزار شد؛ نخستین تغییر در این نمایشگاه همان تغییر زمان برگزاری آن بود و از جمله اتفاقات تازه آن نیز اولین حضور ناشران شهرستانی در دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بود.

در اردیبهشت 1369 حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این نمایشگاه طی گفتگویی با خبرنگاران از کتاب به عنوان یک مسئله مهم یاد کردند و در پیامی خطاب به مردم ضرورت جدی گرفتن کتابخوانی را مورد تأکید قرار دادند.

در آن بهار 341 ناشر داخلی با 10 هزار عنوان کتاب در نمایشگاه حضور داشتند و از این میان 48 ناشر از شهرستان آمده بودند. همچنین 305 ناشر خارجی با 34 هزار 200 عنوان کتاب از 24 کشور جهان نیز دیگر ناشران حاضر در نمایشگاه کتاب سوم بودند. معرفی ناشران برگزیده در دو بخش داخلی و خارجی یکی از جریانات جدید این دوره از نمایشگاه است؛ موسسه انتشاراتی دانشگاه تهران، امیرکبیر، سروش، آستان قدس رضوی و کتاب کودک و همچنین موسسه انتشاراتی نویدشیراز از جمله ناشران برگزیده داخلی بودند و همچنین هشت موسسه انتشاراتی از کشورهای آلمان، انگلستان، آمریکا، سوئیس و لبنان لوح تقدیر گرفته و از سه موسسه انتشاراتی مصر، سوریه و لبنان به عنوان ناشران برگزیده یاد شد.

در چهارمین نمایشگاه کتاب تهران سالن ویژه فلسطین برپا شد و چند سمینار فرهنگی و شب شعر با حضور شاعران و نویسندگان فلسطینی انجام گرفت.

درست 30 سال پیش بود که مسئولان امر تصمیمی تازه گرفتند و برگی تازه در حوزه فرهنگ ورق خورد. این‌بار اهالی رسانه نیز می‌توانستد نمایشگاهی برپا کنند؛ نمایشگاه مطبوعات. نمایشگاهی که برای اهالی رسانه بزرگ‌ترین گردهمایی سالانه به شمار می‌رود در نخستین دوره خود که با نمایشگاه کتاب پنجم همزمان بود با 110 نشریه برگزار شد و این امر یکی از جریانات جدیدی بود که در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به راه افتاد.

ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران علاوه بر پذیرایی از علاقه‌مندان به کتاب، اهالی قلم، چاپ و رسانه بود. دوره‌ای که برنامه‌های تازه‌ای را تجربه کرد و یکی همان توجه بیشتر به کودکان است که با برپایی بخش فعالیت‌های فرهنگی و هنری کودکان همراه بود. و نمایشگاه در چهارم خرداد تمام شد.

• پوستر سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران روز یکشنبه ۷ اردیبهشت در مصلی امام خمینی (ره) محل برپایی این‌دوره از نمایشگاه رونمایی شد. 
• این‌مراسم با حضور محسن جوادی رئیس سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ابراهیم حیدری، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و قائم‌مقام و سخنگوی این رویداد، ایوب دهقانکار مشاور معاونت فرهنگی، مهدی اسماعیلی‌راد، معاون امور ناشران و تشکل‌های صنعت نشر، ابراهیم کریمی، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، حمیدرضا بیدقی، طراح پوستر و مدیران تشکل‌های صنعت نشر در نمایشگاه همراه بود.
• سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۷ تا ۲۷ اردیبهشت‌ ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» در مصلای امام خمینی (ره) برپا می‌شود.