چگونه در سال تحصیلی جدید انگیزه درس خواندن را بالا ببریم ؟
شروع سال تحصیلی همیشه با بوی دفتر و کتاب های نو ، دیدار دوباره دوستان و تجربه های تازه همراه است . در این روزها ببیشتر دانش آموزان پر از انرژی و انگیزه اند ، اما معمولا بعد از گذشت چند هفته ،فشار تکالیف ، امتحان و یکنواختی برنامه ها باعث می شود شور اولیه کمرنگ شود .واقعیت این است که انگیزه درس خواندن مثل یک شعله است ، اگر به آن سوخت نرسد ، کم کم خاموش می شود . پس یادگیری مهارت هایی که بتواند این شعله را زنده نگه دارد ، برای موفقیت تحصیلی ضروری است .در ادامه به مهم ترین دلایل کاهش انگیزه و راهکار های تقویت آن می پردازیم.
چرا انگیزه درسی کاهش پیدا می کند؟
پژوهش های روان شناسی نشان داده اند که انگیزه تحصیلی ترکیبی از انگیزه درونی(علاقه، لذت از یادگیری)و انگیزه بیرونی (نمره ، پاداش ، تشویق) است. وقتی این دو منبع به خوبی تقویت نشوند ، انگیزه رو به کاهش می رود .
مهم ترین دلایل عبارتند از :
- 1 ) فشار بیش از حد درسی
وقتی حجم تکالیف و امتحانات زیاد باشد ، دانش آموز دچار خستگی ذهنی می شود
- 2 ) مقایسه شدن با دیگران
مقایسه مداوم با دیگران می تواند احساس ناکامی و بی انگیزگی ایجاد کند و اعتماد به نفس را کاهش دهد
- 3 ) نداشتن هدف روشن
اگر دانش آموز نداند چرا باید درس بخواند ، تلاشش بی معنا به نظر می رسد
- 4 ) یکنواختی و خستگی
تکرار مداوم یک روش مطالعه یا نبود تنوع در برنامه باعث دلزدگی میشود
- 5 ) استرس و اضطراب امتحانات
نگرانی بیش از حد تمرکز را کم کرده و می تواند باعث اجتناب از مطالعه شود
راهکای های علمی و کاربردی برای افزایش انگیزه
- 1 ) تعیین اهداف روشن و قابل اندازه گیری
افراد زمانی انگیزه دارند که اهدافشان مشخص ، قابل دسترس و معنا دار باشد
- اهداف کوتاه مدت : تسلط بر یک فصل کتاب یا گرفتن نمره خوب در آزمون
- اهداف بلند مدت : ورود به دانشگاه یا رسیدن به شغل دلخواه .
تکنیک کاربردی : نوشتن اهداف در یک دفترچه و علامت زدن کنار هر دستاورد
- 2 ) عادت سازی در مطالعه
تکرار یک رفتار در زمان مشخص ، آن را به عادت پایدار تبدیل می کند.
- انتخاب زمان ثابت برای مطالعه ( مثلا هر روز ساعت 5 عصر )
- استفاده از روش پومودورو : 25 دقیقه مطالعه ، 5 دقیقه استراحت .
مزیت : بالارفتن تمرکز و خستگی کمتر ذهن
- 3 ) استفاده از پاداش و تقویت مثبت
طبق نظریه یادگیری اسکینر ، پاداش باعث تقویت رفتار می شود.
- حتی کوچک ترین پاداش ها مثل خوردن خوراکی دلخواه بعد از مطالعه
- نقش خانواده و معلم در تشویق بسیار مهم است ؛ حتی یک جمله ساده مثل ( آفرین ، عالی پیش رفتی ) باعث چند برابر شدن انگیزه می شود
- 4 ) ایجاد محیط مناسب برای مطالعه
مطالعات شناختی نشان می دهند که محیط آرام و منظم ، تمرکز و انگیزه را افزایش می دهد .
- میز مرتب ، نور کافی و تهویه مناسب .
- حذف عوامل حواس پرتی مثل موبایل و تلویزیون .
- 5 ) یادگیری فعال به جای حفظ کردن صرف
روش های فعال مثل خلاصه نویسی ، پرسش و پاسخ با خود و نقش ذهنی باعث درگیری بیشتر ذهن با مطلب و افزایش انگیزه می شوند.
- مطالعه گروهی با دوستان می تواند باعث ایجاد رقابت مثبت و لذت یادگیری شود
- 6 ) مراقبت از سلامت جسم و روان
انگیزه فقط مسئله ذهنی نیست ؛ جسم سالم هم نقش کلیدی دارد.
- خواب کافی
- ورزوش سبک روزانه
- تکنیک های آرام سازی
- 7 ) الهام گرفتن از الگو های موفق
دیدن نمونه های واقعی انگیزه را زنده می کند
- خواندن زندگی نامه دانشمندان یا افراد موفق .
تماشای ویدیو های انگیزشی کوتاه
نقش والدین و معلمان در افزایش انگیزه
- والدین باید به جای مقایسه ، فرزندشان را حمایت کنند ، مهم تلاش است نه فقط نتیجه .
- معلمان می توانند با ایجاد محیطی شاد و دوستانه ، علاقه به یادگیری را تقویت کنند.
- سپردن بخشی از مسئولیت برنامه ریزی به دانش آموز حس استقلال و انگیزه بیشتری می دهد.
انگیزه تحصیلی چیزی نیست که یک بار ایجاد شود و همیشه بماند ؛ بلکه مثل یه عضله است که باید تقویت و مراقبت شود .
با تعین هدف های روشن ، ایجاد عادت های کوچک ، پاداش دادن به پیشرفت ها و حمایت خانواده و مدرسه ، می توان انرژی و شوق یادگیری را در طول سال تحصیلی حفظ کرد .
اما مهم تر از همه این است که با خودتان مهربان باشید ، اگر روزی کمتر مطالعه کردید یا نتیجه دلخواه نگرفتید ، به معنای شکست نیست ؛ بلکه بخشی طبیعی از مسیر یادگیری است . هر قدم حتی اگر کوچک باشد شما را جلو می برد . به یاد داشته باشید که یادگیری یک مسابقه نیست ، بلکه سفری آرام و پر از تجربه های ارزشمند است. با صبر ، پشتکار و امید می توانید مسیر تحصیل را نه فقط با موفقیت ، بلکه با آرامش و لذت ادامه دهید .