گروه های سنی کودک و نوجوان

  کتاب ها، مخصوصا کتاب کودک و نوجوان را بر اساس معیارهای مختلفی می توان طبقه بندی کرد. یکی از این معیارها، سن مخاطب است. این معیار مخصوصاً برای کتاب کودک و نوجوان بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که مغز و ذهن کودکان دائما در حال توسعه و تحول است و آنچه کودک 3 ساله از یک موضوع درک می کند، لزوما همانی نیست که کودک 4 ساله می فهمد ، بنابراین تعریف رده سنی کتاب کودک و نوجوان از مهم ترین موضوعات مورد نیاز والدین است.

برای این منظور، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بر اساس معیارهایی چون نوع محتوا و موضوع کتاب، نوع تصویرگری، تعداد صفحات و غیره . رده بندی سنی ای را طراحی کرده که همۀ کتاب های کودک بر اساس این رده بندی سنی طبقه بندی می شوند. این طبقه بندی انتخاب کتاب مناسب را برای والدین راحت می کند ، البته همواره انتقاداتی از سوی دغدغه مندان حوزه کتاب کودک و نوجوان  به این شیوه رده بندی وارد شده است.

آگاهی از گروه بندی کتاب کودک و نوجوان به مخاطب و به خصوص والدین کمک می کند تا انتخاب کتاب را با سهولت بیشتری انجام دهند. رده بندی سنی کتاب کودک بر اساس استانداردهایی نظیر سبکی و سنگینی متن، میزان برخورداری از تصاویر، نوع تصویر پردازی و موضوع مورد گفت و گو طراحی شده است و همۀ این شاخص ها هم بر اساس آنچه که روانشناسی کودک درباره مغز و عملکرد ذهن کودکان در سنین مختلف  دریافته است، مبنا قرار گرفته است.

گروه سنی الف چیست؟
گروه سنی “الف” اولین رده سنی کتاب کودک است و سال های پیش از دبستان را در برمی گیرد. کتاب های این رده سنی معمولاً پرتصویر و کم‌متن هستند و در قطع خشتی تهیه می شوند. تصاویر کتاب های رده سنی “الف” معمولا رنگی، شاد و فانتزی هستند و تصویر واقعی کمتر در کتاب های این رده سنی دیده می شود.
از لحاظ محتوا قالب محتوایی این کتاب ها معمولاً داستان و شعر است که با هدف آموزش مهارت های اولیه تهیه می‌شوند. مجموعه های داسی دایناسی، می می نی، تاتی کوچولو از مشهورترین کتاب های این رده سنی است.

گروه سنی ب چیست؟
گروه سنی “ب” دومین رده سنی کتاب کودک است و سال های اول تا سوم دبستان را شامل می شود. در کتاب های این رده سنی، متن بیشتر می شود و حجم متن با تصویر تقریباً برابر می شود. این کتاب ها نیز معمولاً در قطع خشتی عرضه می شوند ،اما قطع های دیگری نیز مورد توجه قرار می گیرند. در این سن با توجه به این که کودکان در خواندن نوآموزند، متن ها ساده و اکثر انواع کتاب برای کودکان 7 تا 9 سال با فونت درشت و معمولی نوشته شد‌ه‌اند.

گروه  سنی ج چیست؟
گروه سنی “ج” سومین رده سنی کتاب کودک است و سه سال پایانی دبستان را در برمی گیرد. در کتاب های رده سنی “ج” حجم متن بر تصویر غالب می شود. با توجه به این که  کودک در این سنین در امر خواندن مهارت کافی پیدا کرده و قادر به خواندن متون طولانی تر است، رمان های نوجوانان و کتاب های سریالی وارد میدان می شوند و حجم تصاویر بسیار کمتر می شود و تصاویر سیاه و سفید کودک را برای خواندن کتاب های بدون تصویر در آینده آماده می کند.

گروه سنی د چیست؟
گروه سنی “د” کتاب نوجوانان دوره دبیرستان اول (هفتم تا نهم) را در بر می گیرد. نوجوانان در این سن قادر به خواندن متون کاملاً طولانی هستند. کتاب های این رده سنی یا کم‌ تصویرند یا خالی از تصویر. کتاب های این رده سنی بیشتر بر اساس دغدغه های نوجوانان در این سنین قابل تفکیک از سایر رده های سنی کتاب کودک  ونوجوان است. داستان های طولانی سریالی، زندگی نامه ها، کتب علمی و فرهنگ ها، کتابهای راهنمای دوران بلوغ و غیره از محتواهای ویژه این دوران است.

گروه سنی ه چیست؟
نوجوانان سال های دهم تا دوازدهم دبیرستان گروه سنی “ه” را تشکیل می دهند. شکل و فرم کتاب های این رده سنی بیش از هر رده سنی دیگری به کتاب های بزرگسال نزدیک می شود. اغلب این کتاب ها بدون تصویرند و تنها جلد کتاب می تواند معرف رده سنی کتاب باشد. نوجوانان در این رده سنی بیش از هر زمان دیگر درگیر شناخت خود و در پی هویت سازی برای خود هستند. بنابراین کتاب هایی که به آن ها در این زمینه الگوهای مناسب را معرفی کند، می تواند برای فرزندانمان در این رده سنی مناسب باشد.